مادربرد (Motherboard) یا برد اصلی کامپیوتر وظیفه متصل کردن تمامی اجزاء کامپیوتر به هم را دارد. برای همین بخش مهم یک کامپیوتر به حساب میآید. اگرچه مادربردها دارای انواع مختلفی از لحاظ ابعاد هستند اما فقط از 4 مدل آنها به صورت متداول استفاده میشود. در زیر لیستی از انواع مادربرد براساس ابعاد آنها آورده شده است. اما همانطور که اشاره شد فقط 4 نوع از این مادربردها را که استفاده بیشتری دارند را مورد بحث و بررسی قرار میدهیم.
انواع مادربرد براساس ابعاد عبارتند از: µATX، mini-ATX، FLEXATX، EATX، WATX، NANO-ATX، PICO-ATX، MOBILEATX.
چهار مدل مادربرد متداول عبارتند از: Mini-ITX، Micro-ATX، ATX، E-ATX

مادربرد Mini-ITX
این مادربرد کوچکترین نوع مادربرد مورد استفاده برای مقاصد روزمره و خانگی است. ابعاد این مادربرد 17×17 سانتیمتر است. نمونه از این مادربرد را در شکل زیر مشاهده میکنید.

این نوع مادربرد فضای خیلی کمی را اشغال میکند و در عین حال تمام قابلیتهای مورد نیاز را دارد. اکثر مردم به دلیل ابعاد کوچک این مادربرد از این مادربرد استفاده میکنند. تا چند سال قبل اکثر این مادربردها دارای پردازنده آنبرد (onboard) بودند اما با کوچکتر شدن قطعات جانبی دیگر این چنین نیست.
این مادربردها از همان سوکت پردازندهای استفاده میکند که در مادربردهای بزرگتر استفاده میشود اما تعداد پورتها و اسلاتهای آن کاهش یافته است. مثلا این مادربرد تنها شامل یک اسلات PCI-E x16 و دو اسلات رم DIMM است. تمام کیسهای این نوع از مادربردها فقط دارای 4 عدد پورت ساتا است.
مادربرد Micro-ATX
اندازه این نوع از مادربرد بزرگتر از مادربرد نوع Mini-ITX و کچکتر از مادربرد نوع ATX است. ابعاد این مادربرد عموما 4/24×4/24 سانتیمتر است. نمونه از این مادربرد را در شکل زیر مشاهده میکنید.

نکته مهم درباره این نوع از مادربردها این است که وجود داشتن قابلیتهای زیاد دارای ابعاد نسبتا کوچکی است. به دلیل اینکه این نوع مادربرد کمی از مادربردهای نوع Mini-ITX بزرگتر است دارای اسلاتها و پورتهای بیشتری است.
تعداد اسلاتهای PCI و حافظه این نوع از مادربردها بسته به ابعاد آن متفاوت است. یک مادربرد از این نوع میتواند دارای 2 یا 4 عدد اسلات رم DIMM باشد و یا ممکن است یک نوع خاص از این نوع مادربرد دارای فقط یک اسلات PCI-E x16 و نوع دیگر دارای سه اسلات PCI-E x16 باشد.
مادربرد ATX
یکی از محبوبترین و پرکاربردترین مادربردها، مادربرد ATX استاندارد است. زیرا این نوع از مادربردها با قابیلتهایی که دارند میتوانند تمامی نیازهای شما را برآورده کنند. ابعاد یک مادربرد ATX استاندارد از مادربرد نوع Micro-ATX بزرگتر و از نوع E-ATX کوچکتر است. ابعاد این مادربرد برابر با 4/24×5/30 سانتیمتر است. نمونه از این مادربرد را در شکل زیر مشاهده میکنید.

این نوع از مادربردها دارای قابلیتهای زیادی هستند و به همین جهت میتوان بسته به نیاز آنها را ارتقاء دارد و برای چندین سال بدون نیاز به تغییرات عمده در کامپیوتر از آن برای رفع نیازها استفاده کرد. در مقایسه با دو مادربرد قبلی این مادربرد دارای تعداد بیشتری اسلات و پورت است.
یک مادربرد ATX استاندارد تمام قابلیتهای مورد نیاز کاربران حرفهای از جمله توانایی اورکلاک کردن، پشتیبانی از تعداد زیاد هارد دیسک، استفاده از پردازندههای با کیفیت، تعداد رم بیشتر و … را دارد. این مادربردها برای افرادی مناسب هستند که مشکل کمبود جا ندارند و همچنین دارای ظاهر بهتری هستند.
یکی از مهمترین قابلیتهای مادربرد ATX استاندارد اسلاتهای PCI زیاد آن است. این مادربردها دارای حداقل 4 عدد اسلات رم DIMM است و میتواند از میزان زیادی حافظه پشتیبانی کند. مادربردهای جدید از این نوع حداقل از 32 گیگابایت رم پشتیبانی میکنند. این نوع از مادربردها داری تعداد زیادی پورت ساتا است که میتوان از آنها برای بالا بردن ظرفیت کلی سیستم استفاده کرد.
مادربرد E-ATX
مادربرد E-ATX یک مادربرد معمولی نیست که کاربران عادی از آن استفاده کنند بلکه مادربرد E-ATX برای کاربرانی که احتیاج به قدرت پردازش خیلی زیاد و در عین حال تعداد زیاد هستههای پردازنده و حجم حافظه خیلی زیاد نیاز دارند مناسب است. ابعاد این مادربرد برابر با 5/30 × 7/27 سانتیمتر است و در بین تمامی مادربردهای معرفی شده بزرگترین است. نمونه از این مادربرد را در شکل زیر مشاهده میکنید.

این نوع مادربرد دارای عرض بیشتری است که موضوع به خاطر افزایش تعداد اسلاتهای رم DIMM آن میباشد. تواناییهای این نوع مادربرد بسیار زیاد است و به همین جهت دارای قیمت بالایی است. سوکتها و پردازنده های این نوع مادربرد متفاوتتر و قدرتمندتر از دیگر مادربردها است.
از یک مادربرد E-ATX میتوان برای کارهایی مانند رندر تصاویر سه بعدی، ویرایش ویدئو و دیگر کارهایی که احتیاج به پردازش و حجم حافظه زیادی دارد استفاده کرد. این نوع مادربردها دارای تعداد زیادی اسلات PCI-E x16 هستند و همچنین حداقل دارای 8 عدد اسلات رم DIMM است. خیلی از مادربردهای E-ATX به صورت پیش فرض دارای کارت صدا و وایفای هستند.
مطالبی که شاید برای شما مفید باشد
UEFI چیست و چه تفاوتی با BIOS دارد
چگونگی بررسی نوع و سرعت پردازنده موجود بر روی کامپیوتر
BIOS پس از بوت شدن چه کاری انجام میدهد